Декада на „Длабока Измама“

Автор: Sefer Selimi Jr. за Клуб на политичка дебата (kdpolitik.com)

Годината 2020 доаѓа со многу предизвици што ќе ја дефинираат следната декада и глобалниот развој можеби и пошироко од оваа деценија. Големите геополитички судири кои понекогаш се манифестираат преку трговска војна, воени технолошки достигнувања, предизвици на режими преку протести до директни и индиректни војни, ја враќаат треската на Студената војна – ера за која се сметаше дека заврши со уривање на Берлинскиот зид.

Претседателските избори во Соединетите држави и односите САД и ЕУ, Брексит и кризата на европската идеја, конфликтите на Блискиот Исток и тековните провокации на Иран, непознатите од војната во Сирија и исходот што ќе излезе од нив, заладувањето на Турција со земјите од НАТО и отвореното кокетирање со Русија, отворените амбиции на Народна Република Кина да стане глобален лидер и проширување на влијанието преку стратегиски инфраструктурни инвестиции и заеми кон земјите во развој и развиените, социјалните немири во Латинска Америка – навестува на динамична декада која ќе биде полна со непредвидливи и ризични случувања за да предизвика нови глобални кризи.

Либералната демократија, како што ја знаеме во последните 30 години, доживува внатрешен напад од автократски тенденции на екстремисти од сите идеолошки спектри. Автократските лидери, популисти, анти-етнички, антиимигранти, антисемитски, екстремни десничари, левичари и други кои користат религиозна догма за да ги искористат масите, ја злоупотребуваат слободата што ја носи демократијата за да ја преземат власта и да ја саботираат истата власт преку кој дојдоа на власт. Оваа деценија започнува со екстремна поларизација низ целиот свет и оваа поларизација не произлегува од обичната политичка дебата, туку е поттикната и од социјалните мрежи, кои станаа клучни алатки за поттикнување и продлабочување на оваа поларизација.
Во последниве години, особено по руската интервенција на последните претседателски избори во САД, дезинформацијата стана една од најсериозните закани за демократијата.

Влијанието преку кампањи за дезинформација честопати не е наменет за фаворизирање на едниот или на другиот кандидат, туку едноставно да ги дезориентира гласачите, да ги демотивира и во најдобрите случаи, да ги насочи кон екстремните и радикални сили. Оваа форма на кампања наоѓа соодветна основа да се вкорени во поделените и поларизираните општества, каде теориите на заговор едни против други се вообичаен производ на историски конфликти.

Дезинформацијата не е нов изум, туку стара субверзивна техника скоро како борбата за моќ што ја користат разузнавачките служби, но нејзиното создавање, трансформација и дистрибуција се разви заедно со комуникациските технологии. Кризата во социјалните мрежи создаде нова можност за старата техника и денес сите ја знаеме како „лажна вест“.

Деценијата што штотуку ја започнавме доаѓа со уште поголем предизвик. Напредокот на вештачката интелигенција создава бесконечни можности за технолошки развој на сите полиња, но како и секоја нова технологија, има огромен потенцијал за злоупотреба од лоши актери.

Длабока измама или „Deepfake“ е нова техника што е усовршена и се очекува да предизвика бран на криза во современите општества. Со помош на Вештачка интелигенција и аудио-визуелната технологија, оваа техника може да ги отуѓи и зароби вистинските луѓе во скоро реални размери кои лесно можат да манипулираат со обичните граѓани. Првите експерименти се застрашувачки и предупредувањето дека борбата против дезинформациите не само што е кон крајот, туку и дека ќе стане уште потешка. Импликациите и последиците што можат да произлезат од злоупотреба на гласот и појавата на вистинските луѓе со моќ или влијание се и незамисливи и застрашувачки.

Досега, употребата и влијанието на “deepfake” е ограничено, но од она што досега го видовме е предупредување дека ова ќе биде декада на „Длабока измама“. Како и со лажните вести или други техники за дезинформација, во овој случај ќе треба да ги едуцираме граѓаните за тоа како да критички ги консумираат информациите и медиумските продукти, без целосно да ја расипеме довербата во застарените новинари и медиуми кои се предстражари на функционалната демократија и заштитници на јавниот интерес.